Kees Lau is voorzitter van de Stichting Vrienden van de Kuip. In dit uitgebreide artikel leggen de mensen die de stichting vormen uit waarom zij het zo belangrijk vinden dat De Kuip als voetbalstadion blijft bestaan. In dit interview komen we als VASF-leden meer te weten over deze Vrienden van de Kuip.

Eerst de vraag waar u vandaan komt in de Feyenoord familie. U bent ook voorzitter van de Stichting Supporters Steunen Feyenoord. Eigenlijk een vrij onbekende groepering. Kunt u op persoonlijke titel uitleggen wie dit zijn en wat jullie doen?

“Als de club in problemen verkeert, zie je dat supporters massaal opstaan en de club steunen.”
“Supporters Steunen Feyenoord is een vereniging die in 2010 is opgericht om ook supporters een bijdrage te laten leveren aan de kapitaalinjectie die Vrienden Van Feyenoord deed toen de club in de problemen zat. Met een bedrag van ruim €33 miljoen is toen de (BVO) schuldenlast van de Betaald Voetbal Organisatie Feyenoord verlicht. Bijna 20.000 supporters hebben daar €750.000 voor bijeengebracht. Vorig jaar heeft Feyenoord dat bedrag terugbetaald, omdat het nu financieel beter gaat. De leden hebben besloten dat geld nu definitief een bestemming te geven in de jeugdopleiding van de BVO op Varkenoord. Zo hebben we het geld twee keer goed werk laten doen. Als dank hebben de supporters die dat graag wilden, hun naam op Varkenoord op een mooie glaswand laten opnemen. Wat nu nog rest, is toezicht op het geïnvesteerde geld. Daarvoor is de Vereniging omgezet in een Stichting. Loet van den Berg en ik zitten daar als oud-bestuursleden van de SSF in.”

Waarom moet de Kuip behouden blijven?

“De Kuip is een vitaal stadion dat uniek is in de wereld en alle kansen biedt om na modernisering weer honderd jaar toonaangevend te zijn. Dat kan voor een bedrag rond de €200 miljoen. Dat is inclusief het inlopen van achterstallig onderhoud en met een programma dat veel uitgebreider is dan wat nu in het stadion in de Maas wordt voorgespiegeld. Voor dat bedrag wordt de capaciteit van het stadion uitgebreid tot ongeveer 66.000 toeschouwers, waar dat nu circa 48.000 is. Daarnaast biedt modernisering van de Kuip de BVO veel betere mogelijkheden om financieel vooruit te komen, en bovendien is er veel minder risico aan verbonden.”

Sinds wanneer zijn de Vrienden van de Kuip ‘verenigd’ en hoe is die samenwerking tot stand gekomen?

“Veel supporters maken zich zorgen om De Kuip. Wat wij al jaren zien, is dat die mensen zich willen verenigen om hun zorgen te delen.
Feyenoord is de club van het volk. In de achterban zit veel kennis en kunde. Er zitten mensen bij die zich dagelijks bezighouden met deze materie. Die verbazen zich erover het geklungel bij Feyenoord City, op kosten van het Stadion.  In het bedrijfsleven zou dit nooit getolereerd worden.
De voorbije vijftien jaar is er maar zeer beperkt geïnvesteerd in onderhoud, mede door de plannen om De Kuip in te ruilen voor een nieuw stadion. Daar zijn kapitalen aan proceskosten met hoge uurlonen in gestoken en nog steeds zonder resultaat. Per maand wordt bij de projectorganisatie bijvoorbeeld ruim de inbreng die 20.000 supporters hebben gedaan in de SSF verspild. Dat is echt schandalig.

De huidige plannen lijken dood te lopen met te hoge en onzekere investeringen en lang niet genoeg rendement voor de gebruiker van het gebouw, de  BVO Feyenoord. Daar is het toch om te doen.
Hoe kan het zijn dat die vrijbrief bij Feyenoord en het stadiondossier bestaat? We zien dat die verwondering mensen verbindt en dat collectieve verontwaardiging er ook voor zorgt dat mensen in actie willen komen.
Uit diverse geledingen hebben mensen met een groot netwerk in en rond Feyenoord de Stichting Vrienden van De Kuip opgericht om een orgaan te hebben dat kan handelen als dat nodig is. Inmiddels is een groeiend gezelschap zich aan het verenigen tot een krachtige groep die het belang van Feyenoord en het Stadion vooropstelt. Daar sluiten wij nu bij aan.
Zoals eerder gemeld, als de club in gevaar komt staan de supporters massaal op.”

Jullie wilden de aandelen van de Sportclub Feyenoord in de Stadion NV kopen. Wat ging er mis?

“De beschikbaarheid van de aandelen van de Sportclub, die het bestuur aanvankelijk aan drie individuele personen van het bestuur van het Stadion wilde verkopen, was een kans om daadwerkelijk voor De Kuip te gaan zorgen. Want waarom zou je het verkopen aan drie mensen die geen enkele verantwoordelijkheid dragen binnen Feyenoord?. Wij zagen dat als ‘stelen van het stadion’ en hebben actie gevoerd om dat te voorkomen. Het ging om 52% van de aandelen, dus een meerderheidsstem in het besturen van de Stadion NV. Het stadion zou daarmee feitelijk uit de Feyenoord-familie verdwenen zijn.”

Is het bod oneigenlijk?

“Een grote gemiste kans voor de Sportclub. Het geld was er, met ons bod van €15 miljoen had de Sportclub financieel onafhankelijk kunnen worden.

Met voldoende investeerders met een Feyenoord-hart in ons netwerk hebben wij een financieel sterker bod gedaan dan de Sportclub had ontvangen van die drie individuen, die bovendien bestuurder waren van de Sportclub. Nu zijn de aandelen voor €10.000 overgegaan naar Stichting De Kromme Zandweg. We hebben deze zaak nog niet voorgelegd aan de Ondernemingskamer, maar het is interessant om zijn oordeel hierover te weten. Wat heel zorgelijk is, is dat de zeggenschap over het Stadion voor altijd uit de publieke handen ging verdwijnen. Een Stadion dat door de inzet van vele Rotterdammers tot stand is gekomen.”

En nu?

“Zoals een oud-Feyenoorder ooit zei: ieder nadeel heeft zijn voordeel. Op het laatste moment is de Sportclub gezwicht voor de druk van supporters en BVO en heeft zij de BVO toegelaten als één van de drie aandeelhouders in Stichting De Kromme Zandweg. Naar verluidt is er unanimiteit nodig voor een besluit door deze Stichting. Dat geeft de BVO dus de kans om de jarenlange alleen zeggenschap van Cees Ultee en Cees de Bruin te doorbreken. Zij waren twee van de drie individuen.

Van belang is ook dat de aandelen van alle aandeelhouders op waarde worden gehouden. Inmiddels lijken de aandelen in Stadion Feijenoord N.V. gereduceerd tot aandelen in een bijna failliete boedel. Wij vragen ons af of alle aandeelhouders zich dat voldoende bewust zijn.”

In een kader hebben we de tekst van jullie missie overgenomen van jullie website vriendenvandekuip.nl. Is deze missie inmiddels aan veranderingen onderhevig of staat Vrienden van De Kuip nog steeds voor de volle honderd procent achter deze standpunten?

“Een missie verandert niet als de twee sleutelfiguren van Feyenoord City, Carl Berg en Frank Keizer, op ramkoers blijven om hun plannen kost wat kost door te drijven. Frank Keizer heeft ooit bedacht dat dit een aardig project kan zijn en heeft daar bij de Stadion NV de handen voor op elkaar gekregen. Nu is aan alle plannenmakerij en PR al bijna €30 miljoen besteed zonder dat er enige garantie is dat het goed gaat komen met het bouwproject. In deze fase was €25 miljoen beschikbaar. Nu is er dus al een overschrijding van 20% en het eind is nog niet in zicht. Dit soort fouten is ontoelaatbaar als je het bijna duurste stadion van Europa wilt bouwen. Ter vergelijking, dat stadion in de Maas moet 2,7 keer zo veel gaan kosten als de Arena.
Niet alleen wordt het budget overschreden. Er is ook een jaar uitstel nodig, met alle financiële gevolgen van dien. Het geld is geleend van Goldman Sachs tegen idiote voorwaarden. En dat zal op een dag moeten worden terugbetaald anders verdwijnt stadion De Kuip alsnog.”

Waar moet het plan voor een nieuw stadion in hoofdzaak aan voldoen volgens jullie?

“Dat hebben Mark Koevermans en Toon van Bodegom de afgelopen twee maanden duidelijk gezegd. Het wordt voor de BVO gebouwd en om in te voetballen. Dus vanaf moment 0 moet een beschikbaar spelersbudget van €25 miljoen gegarandeerd zijn met een duidelijke ‘positieve upflow’, het stadion moet worden gebouwd voor de begrote €365 miljoen euro, het ondernemingsplan moet ‘stabiel en solide‘ zijn, en er moeten voldoende financiers bereid zijn geld te steken in dit megaproject.
Die eisen van de BVO onderschrijven wij, maar ze zijn nog erg voorzichtig gesteld. Die €25 miljoenspelersbudget bijvoorbeeld is onvoldoende om in Nederland structureel mee te doen aan de top en zeker in Europa waar toch de grootste verdiensten behaald kunnen worden.
Feyenoord City wordt nu het op één na grootste bouwproject van Nederland. Er zijn voldoende studies gedaan, vorig jaar bijvoorbeeld nog door McKinsey en ABN AMRO, die laten zien dat bij dit soort grote complexe projecten hoge faalkosten voorkomen van tientallen miljoenen euro’s. Opdrachtgevers zoals Rijkswaterstaat, ProRail en gemeenten zijn wel vermogende partijen om financiële tegenvallers van die omvang op te vangen. De projectorganisatie van Feyenoord City heeft die positie niet. Die zal naar de aandeelhouders van het stadion moeten om te bedelen om extra geld omeen  faillissement te voorkomen. Licht men de aandeelhouders voldoende in over deze risico’s? Wij vinden van niet.
Een punt wat in de hele plannenmakerij zorgvuldig wordt ontweken, is de milieufactor. De wens is dat Ieder gebouw en elke woning in Nederland energiezuinig en klimaatneutraal gebouwd wordt. En dat nieuwe stadion? Geen woord erover terwijl dit juist een voorbeeldproject zou moeten zijn voor hoe je in 2025 bouwt. En dan laat ik alle noodzakelijke infrastructurele ingrepen nog buiten beschouwing. Van het nieuwe stadion verdwijnt zo €100 miljoen onder de grond en in het water. Voor het omleggen van leidingen, spoorrails, kades, enzovoort. Weggegooid geld. Dat is allemaal niet nodig als je kiest voor modernisering en uitbreiding van De Kuip.”

Gaat het nieuwe stadion er komen denkt u?

“Het is inmiddels duidelijk dat lang niet aan alle eisen kan worden voldaan. Dat moet alleen nog zwart op wit komen. Dat vinden de mensen van Feyenoord City natuurlijk een lastig ei om te leggen.
Dan is er ook nog de Position Paper waar de BVO niks mee te maken heeft, maar die de gemeente als voorwaarde heeft gesteld om mee te doen aan het project. Ook aan die voorwaarden zal niet voldaan gaan worden. Dat kan een leek al zien.
Ik krijg steeds vaker het idee dat we naar het sprookje van ‘de kleren van de keizer’ zitten te kijken. Frank Keizer in dit geval dan.”

Dan Feyenoord City in bredere zijn. De gebiedsontwikkeling is voor de gemeente Rotterdam belangrijk. Hoe groot schatten jullie de kansen in dat er een Feyenoord City komt zonder nieuw stadion?

“Daar is geen twijfel over en daar is ook iedereen in Rotterdam en bij Feyenoord voorstander van. Ook zonder nieuw stadion kan die gebiedsontwikkeling plaatsvinden. Beter zelfs. Het zou voor de gemeente Rotterdam ook een zorg minder zijn als ze de oneigenlijke en veel te hoge investeringen in een nieuw voetbalstadion voor één gebruiker achterwege laten.”

We kennen al jaren de mensen van Red de Kuip. Zij hebben zich via allerlei kanalen uitgebreid laten horen. In hoeverre verschillen jullie van Red de Kuip?

“De overeenkomst is dat ook wij een toekomst zien voor De Kuip. Een toekomst die zekerder is, voordeliger is voor het Stadion en de BVO, en bovendien aanzienlijk minder onzekere investeringen vraagt.
Dat De Kuip als ons stadion breed gedragen wordt, heeft onze flyeractie begin december wel aangetoond. Dat was best spannend om te organiseren. Met een grote groep vrijwilligers hebben we de flyers bij de toegangspoorten uitgedeeld en zóveel supporters waren enthousiast. Op de flyer hebben we ook expliciet vermeld waar het voor was. De flyer met de afbeelding van een gemoderniseerde Kuip was meteen al zeer gewild. Pas op het moment van de opkomst van de spelers werd ons duidelijk dat de flyers echt door het hele stadion omhoog werden opgehouden. Het is hartverwarmend dat je met zoveel mensen De Kuip steunt. Dat is een belangrijk signaal. Dat kunnen de beslissers niet negeren.”

Dan is er ook nog een groep die zich Stadion op Zuid noemt. Het is een groep die regelmatig publiceert over Feyenoord City en via hun website alle documenten over het project publiceert. Een luis in de pels. Waarom werken jullie niet samen onder een paraplu of naam. Samen sta je toch sterker?

“Stadion op Zuid is een bijzondere groep, vind ik. Altijd goed op de hoogte van hoe de vork in de steel zit. Vaak als eerste met feiten over het stadiondossier en met interessante professionele analyses. Ze publiceren alles op hun site en daar maken veel mensen gebruik van, begrijp ik. Ook intern bij Feyenoord en in de gemeenteraad hoor ik dat mensen de site van Stadion op Zuid raadplegen, omdat die volledig is wat betreft documenten. Wij doen dat ook. Als wij iets willen weten, zoeken we het daar op of we vragen het daar op.
We hebben wel eens gesproken over samenwerking maar Stadion op Zuid wilde dat niet. Ze willen hun onafhankelijkheid bewaren. Wij hebben overigens ook een duidelijk ander doel. Wij willen De Kuip behouden als stadion voor Feyenoord. Zij willen de fact checker zijn in het stadiondossier. Natuurlijk hoop ik dat beiden uiteindelijk tot hetzelfde leiden.”

De Kuip als stadion. Wat weten jullie over de levensduur van dit magische stadion? Hoe lang zou De Kuip nog mee kunnen?

“Uit alle onderzoeken blijkt dat De Kuip nog zeker vijftig jaar mee kan. Met een modernisering van het stadion en het inlopen van de verwaarlozing en achterstallig onderhoud kan De Kuip zelfs nog wel een eeuw de unieke voetbaltempel zijn die het al 83 jaar is.”

Wat zou er volgens jullie moeten gebeuren?

“Wat nu moet gebeuren, is dat de plannen die inmiddels bijna klaarliggen voor modernisering en uitbreiding van De Kuip – met een derde ring – serieus worden betrokken in de afweging van wat het beste is voor Feyenoord door de BVO. Niets meer en niets minder.

Dat er inmiddels al bijna € 30 miljoen is besteed aan plannen die nog steeds niet hebben geleid tot een breedgedragen plan, is buitengewoon zorgelijk. Dat de financiering problematisch is en de mensen niet staan te dringen om te investeren, moet toch bij ieder weldenkend mens de wenkbrauwen doen fronsen. Bij de supporters gebeurt dat al volop. Dat zou ook bij de leden van de VASF moeten gebeuren. Het is nooit te laat om verstandig na te denken. Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald.”

Hoeveel geld zou er volgens jullie nodig zijn om De Kuip 3.0 vergelijkbaar te maken qua inkomsten en faciliteiten in vergelijking met een nieuw stadion in Feyenoord City?

“Het rendement voor het stadion in de Maas is verre van voldoende om Feyenoord verder te brengen. En de risico’s zijn te groot. Met een investering in De Kuip van minder dan de helft van het plan van Frank Keizer en Carl Berg, is een aanzienlijk hoger rendement voor de BVO mogelijk en kan de financiële positie van de Stadion NV structureel worden verbeterd.”